FAQ

Radioactiviteit is eigenlijk een natuurlijk fenomeen is. Dagelijks krijgt je lichaam een dosis straling vanuit de aarde en het heelal. Die dosis is zo klein dat er geen gevaar is voor jouw gezondheid.. 

Blootstelling aan een verhoogde dosis straling (zonder medisch toezicht) kan leiden tot verschillende aandoeningen, waaronder verschillende soorten kanker. De straling beschadigt immers de cellen van het lichaam. 

De risico’s voor de bevolking bij een nucleair ongeval zijn hoofdzakelijk risico’s op lange termijn (kanker en genetische afwijkingen). De kans op complicaties (maar niet de ernst ervan) verhoogt in functie van de blootstellingsdosis aan de straling.

Bij een radioactieve uitstoot in de lucht, het water of de bodem, is er kan op besmetting of bestraling:

• Bij besmetting zijn er radioactieve deeltjes op je huid of kleding terechtgekomen (uitwendig) of heb je ze ingeademd of ingeslikt (inwendig).
• Bij bestraling heb je geen rechtstreeks contact met radioactieve deeltjes, maar stralen deze vanop afstand op je lichaam. Dit kan je vergelijken met het nemen van een röntgenfoto, waarbij je wordt blootgesteld aan een beperkte dosis straling.   

Je kan jezelf het beste beschermen tegen besmetting of bestraling door te schuilen.

Radioactiviteit kan je niet zien, ruiken, proeven of voelen. Je kan radioactiviteit enkel opsporen of meten met apparaten die specifiek hiertoe werden ontworpen, zoals het Telerad-net.

Het aflezen van deze apparaten en de interpretatie van de verzamelde gegevens kan alleen door specialisten gebeuren.

Als er een te hoge dosis radioactiviteit in de lucht wordt gemeten, zal de overheid je aanraden om naarbinnen te gaan of te blijven. Schuilen is de beste bescherming tegen geurloze, kleurloze en smaakloze radioactieve stoffen.
 

Telerad bestaat uit 250 meetstations, die de radioactiviteit in de het lucht en in het water van de rivieren controleren. De meetstations zijn verspreid over het hele Belgisch grondgebied, met een hogere dichtheid rond de nucleaire installaties. Wanneer deze meetstations iets abnormaal opmerken, sturen zij onmiddellijk een alarm uit naar de experten van het FANC.

De gegevens van de metingen kan je raadplegen op http://telerad.fgov.be.

Al de nucleaire installaties in België beschikken over uitgebreide veiligheidssystemen, voldoen aan strikte nationale en internationale voorschriften en ondergaan strenge controles. Toch is een nucleair ongeval nooit helemaal uitgesloten.

De kans op een ernstig ongeval op een nucleaire site is dus klein, maar niet onbestaande.

Als er ondanks alle veiligheidsmaatregelen en beveiligingsmaatregelen toch iets misloopt in een nucleaire installatie, treden er verschillende procedures en noodplannen in werking. Deze moeten ervoor zorgen dat de gevolgen van het incident beperkt blijven. 

Héél uitzonderlijk kan er een radioactieve uitstoot zijn in de lucht, in het water of op de bodem. In functie van de ernst van de noodsituatie, kan de overheid dan aanraden om te schuilen, om jodiumtabletten te nemen of te evacueren. Volg hiervoor steeds de officiële informatie. 

De risico’s bij een nucleair ongeval zijn hoofdzakelijk risico’s op lange termijn (bv. verhoogde kans op kanker).

Op deze interactieve kaart, kan je nakijken of jouw gemeente al dan niet in een nucleaire noodplanningszone gelegen is.

Inwoners van een nucleaire noodplanningszone vragen we om

• zich te informeren over de juiste reflexen bij een nucleaire noodsituatie
• zich in te schrijven op BE-Alert, om meteen verwittigd te worden bij een noodsituatie
• jodiumtabletten in huis te halen

Met de informatiecampagne willen we de bevolking beter informeren over het nucleair risico in België en de juiste reflexen in een noodsituatie. De aanleiding van de campagne is de herziening van het nucleair noodplan en de verdeling van jodiumtabletten in het land. Er is dus geen sprake van een verhoogd risico.

Door het organiseren van de informatiecampagne komt het Crisiscentrum tegemoet aan de Europese Richtlijn die stelt dat de lidstaten erop toe moeten zien dat de bevolking die kan worden getroffen in geval van stralingsgevaar, de juiste informatie krijgt over hoe hij/zij zich kan beschermen voor, tijdens en na een nucleair ongeval. 

In België zijn er twee kerncentrales: 

• een in Doel (prov. Oost-Vlaanderen) 
• en een in Tihange (prov. Luik).

Naast de kerncentrales, zijn er in België nog een aantal belangrijke nucleaire installaties waarbij in geval van een ongeval, een optreden van de overheid noodzakelijk kan zijn, nl.:

• Het Studiecentrum voor Kernenergie te Mol (prov. Antwerpen);
• Belgoprocess te Dessel (prov. Antwerpen);
• Het Instituut voor Radio-elementen te Fleurus (prov. Henegouwen).

• De kerncentrale van Chooz (Frankrijk) bevindt zich op een afstand van minder dan 5 km van het grondgebied van de provincie Namen.
• De kerncentrale van Borssele (Nederland) bevindt zich op een afstand van ongeveer 15 km van het grondgebied van de provincie Oost-Vlaanderen.

Deze centrales zijn ook opgenomen in het nucleair noodplan. 

Er zijn nog twee kerncentrales in Frankrijk die zich iets verder van de Belgische grens bevinden:

• De kerncentrale van Gravelines (Frankrijk) bevindt zich op een afstand van ongeveer 30 km van het grondgebied van de provincie West-Vlaanderen.
• De kerncentrale van Cattenom (Frankrijk) bevindt zich op een afstand van ongeveer 35 km van het grondgebied van de provincie Luxemburg.

Hierdoor valt België buiten hun noodplanningszones.

De Belgische overheden zijn slechts bevoegd om op het Belgisch grondgebied te handelen. Ze kunnen eventueel de hulp vragen van de Franse en/of Nederlandse overheden. 

De maatregelen die de Belgische overheden nemen zijn van toepassing op elke persoon (Belgische burger of niet) die zich in de betrokken zone bevindt.

Bilaterale overeenkomsten maken de samenwerkingsakkoorden officieel tussen de Belgische en Franse/Nederlandse overheden, zowel op het niveau van de gemeenten en van de provincies en prefecturen, als op nationaal niveau.

Ja, bij een nucleair ongeval activeert het Crisiscentrum van de Federale Regering het Nationaal Nucleair en Radiologisch Noodplan. 

Dit noodplan waarborgt de coördinatie van de maatregelen ter bescherming van de bevolking en het leefmilieu, die moeten worden genomen bij een radiologisch of nucleair incident of ongeval.

Voor een nucleaire noodsituatie wordt het crisisbeheer op nationaal vlak gecoördineerd door het Crisiscentrum, dat onder de bevoegdheid staat van de minister van Binnenlandse Zaken. De uitwerking van de acties die op federaal niveau worden beslist en de operaties van de interventieteams staan dan weer onder de leiding van de provinciegouverneurs met de medewerking van de betrokken gemeenten.

De provincies en gemeenten stellen –ter aanvulling van het nationaal plan– een bijzonder nood- en interventieplan op voor de nucleaire risico’s verbonden aan de installaties die op hun grondgebied of in de nabijheid ervan liggen.

Voor elke nucleaire site ligt er een noodplanningszone vast. Binnen deze zone bereiden de hulpdiensten, de gemeenten, de gouverneurs en het Crisiscentrum zich extra voor om de inwoners te beschermen. Voor de sites in Doel, Tihange, Mol-Dessel, Borssele en Chooz ligt de zone vast op 20 kilometer rond de nucleaire installatie. Voor de installatie in Fleurus reikt de zone tot 10 kilometer rondom.

De straal van de noodplanningszones werd bepaald op basis van een inschatting van het risico van directe blootstelling van inwoners bij een nucleair of radiologisch ongeval. Bij die inschatting wordt rekening gehouden met de waarschijnlijkheden en gevolgen van verschillende soorten ongevallen die onze nucleaire installaties kunnen treffen, rekening houdend met hun kenmerken.

De risico’s van de activiteiten van het Instituut voor Radio-elementen te Fleurus (noodplanningszone 10km) zijn verschillend van de activiteiten van de kerncentrales van Doel en Tihange en van de nucleaire sites in Mol-Dessel (noodplanningszone 20km).

Noodplanningszones zijn ingesteld zodat de federale, provinciale en lokale overheden in een bepaalde zone snel kunnen optreden en dringende maatregelen uitvoeren (bijvoorbeeld een schuilmaatregel, het innemen van jodiumtabletten of evacuatie van de zone).

In een noodsituatie zal de evaluatie van de situatie op het moment zelf de interventiezone bepalen. Die kan verschillen van de noodplanningszone. Een interventiezone is de zone waarin de beschermingsacties voor de omwonenden en het milieu op dat moment effectief in werking treden. 

De noodplanningszones (10 km rond Fleurus en 20 km rond andere nucleaire sites) zijn door experten bepaald in het nucleair en radiologisch noodplan. Ze houden hierbij rekening  met nationale en internationale knowhow.

De berekeningen werden uitgevoerd op basis van een geografisch informatiesysteem. 
 

De uitbater van een nucleaire installatie is wettelijk verplicht de overheid op de hoogte te brengen van elke abnormale gebeurtenis die zich in de nucleaire installatie voordoet. 

Als er zich een nucleair ongeval voordoet waarbij er radioactieve stoffen vrijkomen in de omgeving, en de exploitant zou de overheid niet verwittigd hebben, dan zou de overheid dit toch onmiddellijk ontdekken via het Telerad-netwerk. 

Het Telerad-netwerk bestaat uit 250 meetstations die verspreid staan over heel het grondgebied. Bij elke abnormale toename van bepaalde radioactieve stoffen geven ze een automatisch alarm.
 
Naast het Telerad-netwerk neemt het programma voor radiologische surveillance regelmatig stalen van water, lucht, aarde en plantaardige en dierlijke producten op heel het Belgisch grondgebied en meer in het bijzonder rond nucleaire sites. Die stalen analyseren ze vervolgens in een laboratorium om te verifiëren of er geen abnormaal hoge hoeveelheden radioactiviteit in ons milieu en onze voeding aanwezig zijn.

Het is belangrijk je te beschermen tegen radioactief jodium:

• Als je dichtbij een nucleaire installatie woont. 
  Inwoners van gemeenten in een zone van 20 kilometer rondom een nucleaire installatie (10 kilometer voor IRE Fleurus) halen best jodiumtabletten in huis. 
• Als je jonger dan 18 jaar bent. 
  Hoe jonger je bent, hoe kwetsbaarder je bent voor de gevolgen van radioactief jodium. In heel België krijgen kinderen en jongeren tot 18 jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven het advies om een doosje jodiumtabletten af te halen. 

Vanaf 40 jaar is de inname van stabiel jodium niet systematisch aangeraden. Vraag raad aan je huisarts over de mogelijke bijwerkingen van jodium.

Jodiumtabletten bieden enkel bescherming tegen radioactief jodium, niet tegen andere radioactieve stoffen. Daarom blijft het heel belangrijk dat je snel gaat schuilen. Volg daarom de aanbevelingen van de overheid op. Ook als je geen jodiumtabletten in huis hebt blijf je best binnen.  

Als je jouw jodiumtabletten in hun originele verpakking bewaart, blijven ze erg lang goed. Net zoals keukenzout verweert het jodium van de tabletten bijna niet. De hoeveelheid van de actieve stof is meer dan voldoende om het gewenste effect te bereiken gedurende vele jaren.

Op de verpakking van de jodiumtabletten staat enkel de productiedatum aangegeven. Deze zijn minstens 10 jaar houdbaar.

Als je dus al tabletten in huis hebt met de fabricatiedatum okt 2010 – juni 2011 (lotnummers: 0L084A - 0L085A - 0L086A - 0L087A - 0L148A - 0L149A - 0L150A - 0L151A) , hoef je geen nieuwe tabletten te halen. Deze zijn minstens houdbaar tot eind 2020. 

Om de bruikbaarheid van de jodiumtabletten na te gaan voert het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondiheid (WIV) regelmatig testen uit. Het WIV garandeert de werkzaamheid van de jodiumtabletten die de bevolking thuis heeft.

Een goede raad: bewaar de tabletten in hun oorspronkelijke verpakking en op een geschikte plaats (kamertemperatuur en weg van vocht en licht), waar je ze snel kunt terugvinden, bijvoorbeeld in je geneesmiddelenkastje.
 

Het klopt dat het risico op schildklieraandoeningen die door radioactief jodium worden veroorzaakt, vermindert met de leeftijd. Omgekeerd neemt het risico op complicaties bij de inname van jodiumtabletten, toe met de leeftijd. 

Daarom is het aangewezen dat personen ouder van 40 jaar zich vooraf informeren bij hun huisarts.    

Neen, jodiumtabletten zijn gratis. 

De tabletten kunnen probleemloos worden bewaard, zolang deze beschermd blijven door hun originele verpakking (blister). Deze verpakking biedt bescherming tegen licht en vocht.

Bewaar de tabletten op een droge en donkere plaats, zoals bij andere geneesmiddelen. De tabletten moeten vooral worden beschermd tegen de warmte. Als de verpakte tabletten worden bewaard bij kamertemperatuur blijven deze  minstens tien jaar goed.

Wanneer de tabletten uit hun verpakking worden gehaald, worden deze wel vlug slecht. De verpakking mag niet worden geopend, behalve net voor het gebruik. 

Als je jouw jodiumtabletten in hun originele verpakking bewaart, blijven ze erg lang goed. Net zoals keukenzout verweert het jodium van de tabletten bijna niet. De hoeveelheid van de actieve stof is meer dan voldoende om het gewenste effect te bereiken gedurende vele jaren.

Op de verpakking van de jodiumtabletten staat enkel de productiedatum aangegeven. Deze zijn minstens 10 jaar houdbaar.

Als je dus al tabletten in huis hebt met de fabricatiedatum okt 2010 – juni 2011  (lotnummers: 0L078A - 0L079A - 0L080A - 0L081A - 0L082A - 0L083A - 0L084A - 0L085A - 0L086A - 0L087A - 0L148A - 0L149A - 0L150A - 0L151A) , hoef je geen nieuwe tabletten te halen. Deze zijn minstens houdbaar tot eind 2020. 

De overheid organiseert daarna periodieke analyses om de houdbaarheid te verifiëren.

Tip: bewaar de tabletten in hun oorspronkelijke verpakking en op een geschikte plaats (kamertemperatuur en weg van vocht en licht), waar je ze snel kunt terugvinden, bijvoorbeeld in je geneesmiddelenkastje.   

Je moet rekening houden met een globale aantal personen die in jouw collectiviteit kunnen aanwezig zijn.

Als je collectiviteit gelegen is in één van de nucleaire noodplanningszones (10 km rond het IRE, 20 km rond alle andere nucleaire sites) of als er kinderen tot en met 18 jaar aanwezig zijn (voor het hele Belgische grondgebied), dan heb je recht op gratis doosjes jodiumtabletten voor al je personeel en een reserve voor potentiële externe bezoekers. Je moet zelf een redelijke maar realistische schatting maken van het aantal bezoekers.

Buiten een nucleaire noodplanningszone, moeten enkel collectiviteiten waar kinderen tot en met 18 jaar aanwezig zijn gratis en vooraf doosjes jodiumtabletten voorzien.

In heel het land zijn voorraden jodiumtabletten aanwezig. Wanneer nodig, kunnen de hulpdiensten die voorraden op het ogenblik van een ongeval verdelen over de bedreigde bevolking die niet over jodumtabletten beschikt.
 

Als de overheid je aanraadt om te schuilen, ga dan naar binnen in het dichtstbijzijnde gebouw (jouw huis of een ander gebouw) en blijf binnen. 

Concreet:

• Sluit ramen en deuren om de instroom van besmette buitenlucht door te beperken
• Sluit ook andere openingen af waardoor er buitenlucht kan binnenkomen (gebroken vensters, open haarden, afzuigkap in de keuken…). Zet ook airconditioning of  verluchting af en maak de onderkant van deuren tochtvrij met vochtige doeken
• Zorg er wel voor dat de lucht ververst wordt zodat je niet onwel wordt
• Neem plaats in een centrale ruimte op het gelijkvloers van het gebouw. Neem afstand van vensters, die minder bescherming bieden dan een muur.
• Volg de officiële informatiekanalen van de overheid

Als je schuilt nadat je eerst buiten was op het moment dat de radioactieve wolk voorbijkwam, ga dan binnen via een niet-gebruikte ruimte. Kleed je uit, neem een douche en trek andere kleren aan vooraleer je naar de andere personen gaat die daar schuilen.

Schuilen is een eenvoudige, snelle en doeltreffende maatregel om jezelf te beschermen.

Schuilen blijft in principe beperkt tot een periode van maximaal 24 uur. 

Schuilen blijft de beste bescherming bij een nucleair ongeval. Na verloop van tijd,  bij een langdurige lozing van radioactieve stoffen, wordt de concentratie aan radioactieve stoffen binnen de woning echter even groot wordt als buiten, zelfs als men ramen en deuren gesloten houdt.  Via o.a. kieren en ventilatiegaten kunnen de radioactieve stofdeeltjes geleidelijk aan de woning binnendringen.

Als de experts op het moment van het ongeval  inschatten dat het schuilen langer moet duren of dat de uitstoot van radioactieve stoffen zeer groot zou zijn, kan een preventieve evacuatie van sommige betrokken zones aangewezen zijn.

Volg hoe dan ook de aanbevelingen van de overheden, die onder andere via de media verspreid worden.

Als je buiten bent,  ga dan zo snel mogelijk het dichtstbijzijnde gebouw binnen en sluit ramen en deuren. De bescherming daarvan is groter dan in een auto.
 
Als je in de auto zit, is het soms moeilijk om een gebouw te bereiken, omdat je niet meteen veilig kan parkeren of omdat er op dat moment weinig (toegankelijke) gebouwen in de buurt zijn. 

In dat geval kan je best van de nucleaire installatie wegrijden. Vergeet niet de ventilatie van uw auto af te zetten. Rij voorzichtig, zonder haast, en pas de wegcode strikt toe. Je verliest beter enkele minuten tijd dan vast te zitten in een file die veroorzaakt is door een ongeval. 

Neen, we raden absoluut af om te verplaatsen om kinderen aan de school of in de crèche te gaan ophalen.

Dit kan bijkomende verkeersopstoppingen creëeren en de hulpdiensten hinderen. Bovendien riskeert je jezelf en je kinderen bloot te stellen aan een eventuele radioactieve wolk.

In een noodgeval kan je kinderen beter op school laten onder toezicht van de leerkrachten. 

Scholen moeten een intern noodplan opstellen om zich voor te bereiden op dit soort situaties en worden ook gevraagd jodiumtabletten te voorzien.

Als je je in een situatie bevindt waarbij medische assistentie noodzakelijk is, bel dan, zoals in normale omstandigheden, het noodnummer 112. 

Als er inwoners binnen een bepaalde risicozone moeten schuilen, zal de politie de toegang tot deze zone controleren. Onder bepaalde voorwaarden en met de adequate beschermingsmaatregelen kunnen de hulpdiensten hulp bieden in de zone.

Bij een nucleaire noodsiuatie zal de overheid je snel verwittigen en informeren over de juiste maatregelen om jezelf te beschermen. Hiervoor zetten we verschillende kanalen in:

• BE-Alert. Schrijf je in om meteen verwittigd te worden in een noodsituatie
• Omroepwagens
• Media (TV en radio)
• Sociale media
• Website
• Een informatienummer

Vermijd te telefoneren (tenzij je je bijvoorbeeld in een medische noodsituatie bevindt). Zo vermijd je een overbelasting van het telefoonnet en breng je de coördinatie van de hulpacties niet in het gedrang.
 

De betrokken gemeenten, provincies en het Crisiscentrum zullen verschillende kanalen inzetten, die elkaar allemaal aanvullen: 

• Omroepwagens
• Media (TV en radio)
• Sociale media
• Website

Je zal dus ook zonder telefoon of gsm de nodige informatie krijgen. 
 

Bij een nucleair ongeval kan radioactief jodium vrijkomen. Via de luchtwegen of het eten van besmet voedsel komt het in het bloed terecht. 

De schildklier (gelegen in de hals) slaat het radioactief jodium op. Door de bestraling van dit orgaan neemt de kans op kanker en andere aandoeningen van de schildklier toe.

De schildklier maakt geen onderscheid tussen radioactief jodium en gewoon jodium. Door de schildklier tijdig met gewoon jodium te verzadigen, zorg je ervoor dat er geen radioactief jodium in jouw lichaam wordt opgeslagen.

Jodiumtabletten bevatten uitsluitend gewoon, onschadelijk jodium. Deze geven uw schildklier als het ware een overdosis jodium, zodat de opname van gevaarlijk radioactief jodium is uitgesloten.
 

Jodiumtabletten bieden enkel bescherming tegen radioactief jodium. Om jezelf te beschermen tegen de andere radioactieve stoffen en tegen de stralen die worden uitgezonden, moet je schuilen: blijf binnen en houd ramen en deuren gesloten.

Jodiumtabletten zijn het meest efficiënt als ze op het juiste moment worden ingenomen. Volg hiervoor de aanbevelingen van de overheid. 

Het feit dat je jodiumtabletten hebt ingenomen, betekent niet dat je buiten kunt gaan in de radioactieve wolk. De beste bescherming is schuilen.
 

Jodiumtabletten innemen is alleen nuttig bij een nucleair ongeval. Bewaar de tabletten daarom zorgvuldig. Neem de tabletten nooit op eigen initiatief, maar wacht tot de overheid dat aanbeveelt.

Als er zich een nucleair ongeval voordoet , ga dan eerst naar binnen of blijf binnen en sluit ramen en deuren.

De overheden zullen je informeren via de media en/of BE-Alert of je al dan niet jodiumtabletten moet innemen. De aanbeveling kan beperkt blijven tot een welbepaalde zone of een bepaalde bevolkingsgroep, zoals zwangere vrouwen of jonge kinderen.

Ja, baby's moeten beschermd worden tegen radioactief jodium. Hoe jonger je bent, hoe belangrijker het is je te beschermen door jodiumtabletten in te nemen. Deze aanbeveling van de overheid geldt dus zeker voor baby’s. 

De aanbevolen dosis en andere informatie, vind je in de gedetailleerde bijsluiter in jouw doosje jodiumtabletten.

Als jouw baby weigert om van de zuigfles te drinken met melk of fruitsap waarin je een kwart (baby van maximum een maand oud) of een half jodiumtablet (baby ouder dan één maand) hebt opgelost, probeer het dan later nog eens. Als  de baby blijft weigeren, wat onwaarschijnlijk is, geen paniek, want:

• het feit dat je binnen blijft, elimineert het grootste deel van het risico.
• de jodium die je zelf inneemt, zal gedeeltelijk terug te vinden zijn in jouw melk, wat een zekere bescherming biedt, die zelfs voldoende kan zijn.

Normaal gezien is er geen reden om de borstvoeding te onderbreken. Om ervoor te zorgen dat kinderen jonger dan één maand geen te hoge dosis jodium binnen krijgen, wordt soms aangeraden om extra voorzichtig te zijn en gedurende 24 uur de melk af te kolven, deze melk weg te gooien en in die periode babypoedermelk te geven. Na 24 kan je de borstvoeding opnieuw voortzetten.

In de meeste ongevalsscenario’s verstrijken er verschillende uren tussen de eerste tekenen van een probleem bij een centrale en de eerste radioactieve uitstoot. 

De overheid zal van deze tijd gebruik maken om de bevolking te verwittigen, om de beschikbare stocks aan jodium te verdelen en, wanneer nodig, om de betrokken bevolking te vragen om tabletten in de apotheek te gaan halen.

Als je jouw jodiumtabletten niet bij hebt op het moment dat de overheid je uitdrukkelijk aanraadt om te schuilen (om te vermijden dat je blootgesteld wordt aan een nucleaire wolk), blijf dan binnen. Schuilen biedt de snelste en meest doeltreffende bescherming bij een nucleair incident.

Luister daarom naar de aanbevelingen van de overheid.

Uit voorzorg raden we je aan om, als inwoner van de 20 km zone rond een nucleaire site (of 10 km rond het IRE), jodiumtabletten af te halen bij de apotheek. Ook kinderen onder de 18 jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven nemen best die voorzorgsmaatregel. Op vertoon van je eID ontvangt je de nodige hoeveelheid jodiumtabletten.

Alle handelszaken en/of bedrijven in een nucleaire noodplanningszone worden gevraagd om jodiumtabletten af te halen bij de apotheek. Daarmee kunnen ze de personen aanwezig op het moment van een nucleair ongeval verder helpen.

Bij een nucleair ongeval kan ook beroep worden gedaan op de voorraad jodiumtabletten die de Civiele Bescherming kan uitdelen.

Zoals de meeste geneesmiddelen zijn ook jodiumtabletten voor een kleine minderheid personen niet geschikt. Het gaat dan om mensen die allergisch zijn voor jodium, die aan een zeldzame huidziekte lijden of die al schildklierproblemen hebben of hadden. 

De bijsluiter geeft een volledig overzicht van alle gevallen waarin het gebruik van de tabletten beter wordt vermeden. 

Behoor je tot één van deze uitzonderingen of twijfel je, neem dan contact op met je huisarts of specialist. Hij zal je advies geven en je zeggen of je jodiumtabletten mag innemen.

Jodiumtabletten werken dus enkel als je ze op het juiste moment inneemt. Jodiumtabletten worden best juist voor of zo snel mogelijk na een uitstoot met radioactief jodium ingenomen. Wacht hiervoor op een aanbeveling van de overheid, die altijd het beste tijdstip, waarop de tabletten een maximale efficiëntie hebben, afwacht. Het is belangrijk dat u deze aanbeveling zo goed mogelijk opvolgt. 

Het is mogelijk dat deze aanbeveling beperkt blijft tot een welbepaalde zone of een deel van de bevolking, bijvoorbeeld zwangere vrouwen en jonge kinderen.

Ook bij een nucleaire noodsituatie in één van onze buurlanden, met gevolgen voor het Belgisch grondgebied, neem je enkel jouw jodiumtabletten in als de Belgische overheid dit uitdrukkelijk aanbeveelt. 

Het nemen van tabletten die je schildklier verzadigen met stabiel, niet-gevaarlijk jodium is in die leeftijdsklasse vaak minder aangewezen omwille van twee redenen:

• Het risico op schildklierkanker als gevolg van radioactief jodium daalt naarmate we ouder worden.
• Bij personen ouder dan 40 jaar, is de werking van de schildklier vaker ontregeld, vooral in jodiumarme streken zoals België. Deze ontregeling verhoogt het risico op ongewenste bijwerkingen bij inname van jodiumtabletten.

Wanneer de werking van de schildklier sterk is verstoord, wat meer voorkomt bij ouder worden, kunnen de nadelen van inname van de tabletten (ongewenste effecten) groter worden dan het voordeel ervan (vermijden van schildklierkanker). Informeer daarom preventief bij uw huisarts of specialist over de voordelen en nadelen van de inname.

Veertig jaar stemt overeen met de huidige kennis en de verwachte aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daarbij is ook rekening gehouden met de meer dan waarschijnlijke gelijktijdige toepassing van de schuilmaatregel. Dit is een doeltreffende bescherming, ongeacht de leeftijd. 

Ja, dat kan. Maar die bijwerkingen zijn slechts tijdelijk en zeer onschuldig van aard (zoals braken, slechte smaak, …). 

In uitzonderlijke gevallen kan de inname van jodium leiden tot overgevoeligheidsreacties zoals roodheid van de huid, vochtopstapeling, pijn in de hals, lopende ogen, verkoudheidssymptomen, zwelling van de speekselklieren en koorts. De symptomen verdwijnen normaal zonder enige behandeling wanneer de inname van jodiumtabletten niet langer nodig is. Bij twijfel kan je jouw arts raadplegen. 

Het kleine risico op overgevoeligheidsreacties is geen argument om de jodiumtabletten niet in te nemen.
 

Slik de tabletten nooit zomaar in. Los deze op in een groot glas lauw water. 

Wil je de onaangename smaak wegwerken, gebruik dan melk of fruitsap. 

De tabletten lossen niet gemakkelijk op. Breek deze daarom in stukjes, maal de tabletten en roer in het glas.

Vergeet de dosis voor elke persoon van het gezin niet te controleren op de bijsluiter.

Op de verpakking en in de bijsluiter staan verschillende tekeningen die per leeftijdscategorie aanduiden hoeveel jodium je moet innemen.

Op basis van deze tekeningen kan je voor elk gezinslid de juiste dosis te bepalen. Er gelden verschillende dosissen voor volwassenen, kinderen, baby’s, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.

De overheden zullen je informeren via verschillende kanalen (BE-Alert, radio en televisie) of je al dan niet jodiumtabletten moet innemen. Deze aanbeveling kan beperkt blijven tot een welbepaalde zone of een bepaalde bevolkingsgroep, zoals zwangere vrouwen of jonge kinderen.

Zelfs bij een zwaar nucleair ongeval is de kans groot dat je slechts één keer de aanbevolen dosis moet innemen. Jodiumtabletten hebben een beschermend effect met een duurtijd van minimaal 24 uur. Natuurlijk moet je wel binnenblijven, met gesloten ramen en deuren, zodat je jezelf nodeloos blootstelt aan radioactieve stofdeeltjes. 

Luister zorgvuldig naar de aanbevelingen van de overheid.

Door het sluiten van ramen en deuren verhinder je , in de mate van het mogelijke, dat radioactieve stofdeeltjes de woning binnendringen. 

Ondanks deze maatregel zal er toch altijd een beperkte hoeveelheid stofdeeltjes de woning binnendringen, o.a. via ventilatiesystemen en kieren.

Daarom raden we aan om, zelfs wanneer je schuilt, jodiumtabletten in te nemen om de schildklier te beschermen tegen radioactief jodium. 

Opgelet: neem de jodiumtabletten alleen in wanneer de overheid dit effectief aanbeveelt.

Neem enkel jodiumtabletten in wanneer de Belgische overheid dit uitdrukkelijk aanbeveelt, ook bij een nucleaire noodsituatie in een van onze buurlanden met gevolgen voor het Belgisch grondgebied.

In zo’n geval zal de overheid de situatie van nabij opvolgen en, zo nodig, de gepaste aanbevelingen verstrekken (met eventueel inname van jodiumtabletten).
 

We vragen alle collectiviteiten binnen de 20km rond de nucleaire sites (10km rond IRE) om jodiumtabletten voor bezoekers en personeel te voorzien. 

Een “collectiviteit” is iedere plaats waar verschillende personen gedurende lange tijd aanwezig kunnen zijn en geen familie of gezin is.

Bij een nucleair ongeval zal, wanneer nodig, de verantwoordelijke van de collectiviteit instaan voor de verdeling van de jodiumtabletten aan iedereen die aanwezig is. 

Bovendien is er een voorraad jodiumtabletten beschikbaar in elke operationele eenheid van de Civiele Bescherming. Deze eenheden kunnen de tabletten ook verdelen bij een nucleair ongeval.

Jodiumtabletten mogen enkel worden ingenomen op uitdrukkelijke aanbeveling van de overheid.
 

Jodiumtabletten hebben zeer weinig wisselwerkingen (die een gevolg hebben voor de gezondheid) met andere geneesmiddelen. 

Een opsomming van de situaties waarbij de inname van jodium wordt afgeraden, vindt u in de bijsluiter in elke verpakking met jodiumtabletten.

In principe heeft de inname van jodiumtabletten geen enkele invloed op voorbehoedsmiddelen zoals de pil of op om het even welk ander voorbehoedsmiddel.

Aarzel niet om je arts of apotheker nu al raad te vragen over de geneesmiddelen die je neemt. 

Lees aandachtig de bijsluiter die je vindt in de verpakking van jouw tabletten; daarin staan alle mogelijk inlichtingen.

Neem jodiumtabletten nooit in op eigen initiatief. Volg aandachtig de instructies van de overheid. 

Het is altijd goed om voedingsmiddelen tot zich te nemen die rijk aan jodium zijn (bv. vis, schaaldieren, jodiumhoudend zout, ...), vermits onze voeding in het algemeen een tekort aan jodium vertoont. 

Een opsomming van situaties waarin u geen of beter geen jodium inneemt, vind je in de bijsluiter die aanwezig is in elke verpakking met jodiumtabletten.

Heb je ook maar enige twijfel, praat er dan over met je arts. Dit is de veiligste oplossing. 
 

Als er zich een nucleair ongeval voordoet, weet dan dat:

1. binnen blijven de beste bescherming biedt. Het is gevaarlijk te vertrekken als je je net binnen een radioactieve wolk bevindt. Volg de instructies via de media nauwgezet op.
    
2. enkel bij een kleine minderheid van personen die besmet geraken met radioactief jodium gezondheidscomplicaties optreden. Het individuele risico ligt dus laag.

Neem geen enkel ander geneesmiddel om de voorziene jodiumtabletten te vervangen, tenzij je arts je dit uitdrukkelijk aanraadt.

Jodium is een stof die licht irriterend is voor de maag. Tabak en alcohol hebben hetzelfde effect.  Daarom raden we af jodium met alcoholische dranken in te nemen. 

Jodiumtabletten zijn weinig toxisch. De inname van meerdere tabletten - zelfs door kinderen – houdt weinig gevaar in.

De nevenwerkingen zijn meestal niet ernstig. Je hoeft niets te doen, enkel wachten tot het overgaat en zeker niet opnieuw jodium innemen. Als het probleem aanhoudt of wanneer de toestand van de persoon verslecht, contacteer dan je arts. 

Wanneer een kind meerdere tabletten heeft ingenomen, doe dan zoals je voor elk geneesmiddel zou doen:  consulteer je arts, apotheker, of bel het Antigifcentrum (070/245.245).
 

De inname van jodiumtabletten blijft hoe dan ook nodig.

Het jodium dat je aan zee inademt, of jodium dat aanwezig is in sommige voedingsmiddelen zoals vis of weekdieren biedt wel een zekere bescherming. Het beschermend effect hiervan is echter onvoldoende bij een nucleair ongeval.  

Personen die om godsdienstige (of andere) redenen weigeren jodiumtabletten in te nemen, kunnen hiertoe niet verplicht worden. 

De eventuele nadelige gevolgen, zijn dan wel voor eigen risico. 
 

Evacueer nooit op eigen initiatief, enkel wanneer de overheid dit aanbeveelt. Je kan evacueren met eigen transport, of met transport dat je ter beschikking wordt gesteld. 

Blijf kalm. Verlaat woning indien mogelijk nadat je

• water, gas en elektriciteit hebt afgesloten
• de buitendeuren op slot hebt gedaan
• slechts een minimum aan persoonlijke zaken mee hebt genomen: identiteitspapieren, medicijnen voor dagelijks gebruik en wat eten of drinken (flesjes water, koekjes, …), gsm & oplader, baby- of kinderspullen indien nodig

Hang een rode doek aan de voordeur die vanaf de straat zichtbaar is om aan de hulpdiensten duidelijk te maken dat er niemand meer binnen is.

Als je kinderen op school zijn, dan zijn ze daar in de veilige handen van de leerkrachten. Tenzij anders aangegeven, zullen de lokale overheden instaan voor een eventuele evacuatie van de kinderen naar een verzamelplaats.

Verlaat de risicozone naar een verzamelplaats die de overheid heeft aangegeven. Gebruik daarvoor de aangegeven reisroutes en respecteer de aanwijzingen van de ordediensten.

Wanneer een evacuatie wordt georganiseerd nadat een radioactieve wolk is voorbijgekomen – en zeker wanneer jouw auto buiten stond geparkeerd:

• vermijd dat je kleren en huid met de buitenkant van je auto in aanraking komen (gebruik een doek om de deuren te openen)
• hou de vensters gesloten
• zet de ventilatie af
• zet de radio aan

Evacuatie blijft een extreme maatregel. Schuilen is de eerste nuttige aanbeveling bij een nucleair ongeval.

De evacuatie gebeurt niet op het ogenblik dat een radioactieve wolk voorbijkomt en ook niet wanneer er onvoldoende tijd is om het gebied volledig te ontruimen alvorens de wolk voorbijkomt. In dat geval wordt aanbevolen om te schuilen. Nadien kan indien nodig nog een evacuatie worden georganiseerd.

Bij een evacuatie vóór een radioactieve lozing, is het essentieel te weten of er voldoende tijd is om deze maatregel tot een goed einde te brengen om te vermijden dat er personen vast komen te zitten in files wanneer er een radioactieve wolk passeert.

Evacuatie van (een groot deel van) de bevolking zal in geval van een nucleair ongeval alleen worden overwogen in zeer extreme situaties. Het is immers een zeer ontwrichtende maatregel.

De eerst aangewezen beschermingsmaatregel is schuilen. Deze maatregel is bovendien de meest efficiënte omdat hij snel en gemakkelijk uitvoerbaar is.

Het Nucleair en Radiologisch Noodplan voor het Belgisch Grondgebied legt als noodplanningszone voor evacuatie een zone vast van: 

• 10 km voor de kerncentrales van Doel, Tihange en Chooz (Frankrijk) en Borssele (Nederland)  
• 4 km voor de nucleaire installaties in de regio Mol-Dessel (het Studiecentrum voor Kernenergie, Belgoprocess en Belgonucléaire).

Gezien de industriële activiteiten op de site van het IRE (productie van radio-elementen) en het specifieke radiologische risico dat verbonden is aan deze activiteiten, is het onwaarschijnlijk dat een evacuatie van de bevolking buiten de site nodig is. Daarvoor werd dan ook geen evacuatiemaatregel van de omwonende bevolking voorzien in het nationaal nucleair noodplan.

Binnen de voormelde zones werd de evacuatiemaatregel voorbereid om in geval van een reële ongevalsituatie snel en efficiënt te kunnen optreden.

Bij een reële noodsituatie kunnen deze zones worden aangepast op basis van de inschattingen van de gevolgen van het ongeval.

De personen die in geval van evacuatie de risicozone niet op eigen kracht kunnen verlaten, zullen geholpen worden door de hulpdiensten.

In geval van evacuatie, zal men steeds controleren of alle personen effectief hun woning of verblijfplaats verlaten hebben om zich naar een veilige plaats te begeven.

Evacuatie blijft een extreme maatregel. Schuilen blijft de eerste nuttige aanbeveling bij een nucleair ongeval.
 

Mensen krijgen prioriteit over dieren bij een evacuatie.

Toch kan men – binnen de mate van het mogelijke – aanvaarden dat eigenaars hun huisdieren meenemen bij een evacuatie. Personen die bij de evacuatie gebruik maken van eigen transportmiddelen, kunnen, als ze dat wensen en in de mate van het mogelijke, hun huisdieren meenemen. Voor wie gebruik maakt van openbare transportmiddelen is dit in principe helaas uitgesloten.

Een evacuatie van vee kan slechts worden overwogen wanneer in het getroffen gebied het vee onvoldoende kan worden gestald en wanneer het evacuatiegebied voldoende klein is. De evacuatie is enkel toepasbaar wanneer er voldoende tijd is om de evacuatie uit te voeren zonder besmettingsgevaar.

De besmetting van de voedselketen is hoofdzakelijk een gevolg van de radioactiviteit die op de bodem wordt afgezet wanneer een radioactieve wolk voorbijkomt. Via voeding of drinkwater kan dit tot interne besmetting bij de bevolking leiden. 

Om dit te vermijden zullen de nodige maatregelen genomen worden ter bescherming van de voedselvoorziening (drinkwater, groenten uit de tuin, landbouw en veeteelt) bv.:

• een beperking of verbod op het gebruik van verse gewassen
• een verbod op het gebruik van drinkwater of oppervlaktewater. Het gebruik van regenwater voor het sproeien van gewassen wordt tevens afgeraden.
• een verbod op het gebruik van melk uit niet-commerciele circuits.
• graasverbod voor vee : (melk)vee opstallen om besmetting te vermijden bij consumptie
• ...

Als je besmette voedingsmiddelen eet, dan absorbeert het lichaam een groot deel van de radioactiviteit uit die voedingsmiddelen en hoopt de radioactiviteit zich op in organen en weefsels. Naargelang de plaats waar de radioactieve stoffen zijn opgehoopt, naargelang hun aard, naargelang de voedingsgewoonten en of men al dan niet die besmette voedingsmiddelen blijft eten, worden die stoffen geleidelijk uit het organisme uitgescheiden.

In het lichaam vallen de radioactieve elementen uit elkaar en produceren ze ioniserende stralingen die het weefsel bestralen en schade kunnen veroorzaken in de cellen. Slecht herstelde schade kan op termijn leiden tot kanker of tot genetische afwijkingen. De waarschijnlijkheid dat je kanker of een genetische afwijking te ontwikkelen staat in verhouding tot de dosis en dus tot de concentratie van de radioactieve elementen die in het organisme aanwezig is, vermenigvuldigd met de duur waarmee de radioactieve elementen in het organisme blijven.

Hierbij dient opgemerkt te worden dat het menselijke lichaam een natuurlijke dosis radioactiviteit bevat.